سازمانهای اداری و اجتماعی در تمدن اسلامی

بر این اساس و با توجه به آرامش نسبی که پس دوران فتوح در سرزمینهای اسلامی حاکم شده بود، خلفا اقداماتی برای سر و سامان دادن به امور اداری صورت دادند. بسیاری از این اقدامات در زمان خلیفه دوم و بویژه با راهنمایی حضرت علی (علیه السلام)، صورت گرفت. از جمله این اقدامات بود:

1. تقسیم سرزمین به واحدهای سیاسی کوچکتر و معین و تعیین فرماندار برای یک؛ 2. تعیین مساحت و اندازه‌گیری سرزمین، به ویژه نواحی حاصل‌خیز، برای برآورد تقریبی مقدار درآمد سالانه آنها؛ 3. وضع تقویمی جدید برای استفاده در زمینهای کشاورزی؛ 4. یکسان‌سازی مقیاسها، واحدهای وزن و حجم و مساحت؛ 5. یکسان‌سازی مسکوکات و رواج اوراق بهادار و البته عوامل متعددی از این دست.